Türkiye bundan tam 28 yıl önce, travması hâlâ süren bir olayla sarsıldı. Sivas’ta 2 Temmuz 1993’te, gerici kalkışma sonucu Madımak Oteli’nde yakılarak katledilen 33 aydın ve sanatçı ile 2 otel görevlisi, katliamın 28’inci yılında anılıyor.
Yakın tarihe ‘Sivas Katliamı’ olarak geçen bu olayın perde arkasında yaşananlar hâlâ tartışılıyor. Aradan 28 yıl geçmesine rağmen hukuki süreç bitmedi ve şimdi de Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sivas Şube Başkanı Hidayet Yıldırım, pandemi kurallarına uygun şekilde gerçekleştirilecek Madımak Katliamı anma etkinliğinin, yarın saat 10.00’da Seyrantepe’de bulunan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği önünden Madımak Oteli’ne yapılacak yürüyüş ile başlayacağını duyurdu. 28 yıl önce otelde katledilen aydın ve sanatçılar adına oluşturulan anı köşesine karanfiller bırakılarak, anma gerçekleştirilecek.
Sivas Katliamı
O gün sanatçı ve şairlerden oluşan bir grup, Pir Sultan Abdal Şenlikleri’ne katılmak için Sivas’a gitti. Aziz Nesin, Behçet Aysan, Metin Altıok, Hasret Gültekin, Nesimi Çimen, Asım Bezirci de grubun içindeydi. Katliamdan hemen önce kentte bir bildiri dağıtılmış, Aziz Nesin’in yazısı ve Salman Rüşdi’nin “Şeytan Ayetleri” kitabından bahsedilerek Nesin hedef gösterilmişti.
2 Temmuz günü cuma namazının ardından yürüyüş başladı. Laiklik karşıtı sloganlar atan grup, “Halk Ozanları” heykelini yıktı. Kalabalık kısa sürede 10 bin kişiye ulaştı. Önce Madımak Oteli önündeki araçlar ateşe verildi, sonra da otelin içinde yangın çıkarıldı. Polis ve asker olaylara müdahalede gecikip yetersiz kalınca 33 sanatçı ve aydın ile 2 otel görevlisi, 2 de saldırgan olmak üzere toplam 37 kişi hayatını kaybetti. Aziz Nesin, itfaiyenin yangın merdiveninden inerek hayatta kalabildi.
Katliamın ardından 35 kişi gözaltına alınmış, sonrasında gözaltı sayısı 190’a kadar çıkmıştı ancak 66 kişi serbest bırakıldı ve geri kalanlar “Laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışmak” suçuyla Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 1 yıl boyunca yargılandı. “Sivas davası” olarak tarihe geçen mahkeme sonucunda 22 sanık 15’er yıl, 3 sanık 10’ar yıl, 54 sanık 3’er yıl, 6 sanık 2’şer yıl hapisle cezalandırıldı. Yargılananlardan 37’si ise beraat etti.
Takip eden yıllarda Yargıtay DGM kararını bozdu ve sanıklar yeniden yargılandı. 1998’de onaylanan yeni kararda 33 sanık idam, 14 sanık ise 15 yıla kadar değişen hapis cezalarına çarptırıldı ancak idam cezaları usul noksanlıkları nedeniyle bozuldu. Usul eksiklikleri giderildikten sonra 2000 yılında yeniden idam cezasına çarptırılan 33 sanık 2002’de idam cezasının kaldırılması ile müebbet hapse mahkum oldu.
Sanık avukatlarından birçoğu muhafazakar sağ partilerde milletvekili ve bakanlık pozisyonlarına kadar yükseldi ve geçen zaman içerisinde gerçekleşen tahliyeler ile hapisteki kişi sayısı 33’e düştü.
Sivas katliamının kilit isimlerinden 8 sanık ise 1997’deki bozma kararı sonrasında firar ederek kayıplara karıştı. Bunların içinde davanın bir numaralı sanığı Sivas Belediye Meclisi Üyesi Cafer Erçakmak da bulunuyor.
2011 tarihinde Sivas’ta kalp krizi sonucu öldüğü ileri sürülen ve gizlice Yukarı Tekke Mezarlığına gömüldüğü söylenen Erçakmak hakkındaki dava, öldüğü için düşürüldü. Mağdurların avukatları DNA testi talep etti ve mezardaki kişinin yüzde 99.9 Erçakmak olduğu tespit edildi.
Zaman aşımı
Son olarak Sivas Davası 2014 yılında zaman aşımına uğradı ve tüm dava kapatıldı. Bu olay sonrası sivil toplum kuruluşlarının ve partilerin “insanlık suçlarında zaman aşımının kaldırılması” talebinde bulunması üzerine mahkeme başkanı, “İnsanlık suçunda zaman aşımı olmaz ama bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir.” şeklinde açıklama yaptı.
Karar üzerine dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise, davanın zaman aşımına uğradığı ifadesini yanlış bulduğunu belirterek “Sadece 5 kişi ile ilgili zaman aşımı olmuştur. Müebbet hapis cezası ile içeride olan onlarca insan var. Burada hedef saptırılıyor. Tek taraflı bakmayı doğru bulmuyorum. Başka davalarda da zaman aşımı süreci işlemişti.” şeklinde açıklama yapmıştı.
Aradan 28 yıl geçmesine rağmen hukuki süreç bitmedi ve şimdi de Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
Madımak’ta öldürülenler sanatçı, şair ve yazarlar:
• Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı
• Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi
• Gülender Akça – 25 yaşında
• Metin Altıok – 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci
• Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
• Sehergül Ateş – 30 yaşında
• Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair
• Erdal Ayrancı – 35 yaşında
• Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar
• Belkıs Çakır – 18 yaşında
• Serpil Canik – 19 yaşında
• Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör
• Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı
• Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
• Serkan Doğan – 19 yaşında
• Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı
• Murat Gündüz – 22 yaşında
• Gülsüm Karababa – 22 yaşında
• Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair
• Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist
• Koray Kaya – 12 yaşında
• Menekşe Kaya – 15 yaşında
• Handan Metin – 20 yaşında
• Sait Metin – 23 yaşında
• Huriye Özkan – 22 yaşında
• Yeşim Özkan – 20 yaşında
• Ahmet Özyurt – 21 yaşında
• Nurcan Şahin – 18 yaşında
• Özlem Şahin – 17 yaşında
• Asuman Sivri – 16 yaşında
• Yasemin Sivri – 19 yaşında
• Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı
• İnci Türk – 22 yaşında
