Irak ve Suriye’ye asker göndermeyi içeren tezkerenin süresi, CHP ve HDP’nin “hayır” oylarına karşı AKP, MHP ve İyi Parti’nin “evet” oylarıyla 2 yıl daha uzatıldı.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) Irak ve Suriye’ye askeri operasyon yetkisini iki yıl daha uzatacak tezkereye ilişkin görüşmeler Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda başladı.
Meclis Genel Kurulu genel görüşmelerin ardından Danışma Kurulu önerisinde en fazla iki konuşmacıya söz verilmesi oylamaya sunuldu. Önerinin kabul edilmesinin ardından Meclis Başkanlığı tarafından tezkerenin okunmasıyla görüşmelere geçildi.
Siyasi parti temsilcilerinin konuya ilişkin görüşlerini sunacağı görüşmelerde, ilk sözü İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Kamil Erozan aldı. Konuşmasına, “Siz kabul etseniz de etmeseniz de Suriye’nin başındaki isim Esad’dır” ifadeleriyle başlayan Erozan, özetle şunları söyledi:
“Yabancı askerlerden bahsediliyor. Bunun ülkemizdeki yabancı askerler olduğunu düşünmek mümkünse de aklımızda soru işaretleri oluşuyor. Biz İYİ Parti olarak tezkerenin yanlışlarını dile getiriyoruz. Son günlerdeki saldırılar gözlem noktalarının 150-200 metre yakınına nişan almaktadır. Daha da açık konuşayım Türkiye’nin amacı bölgeyi silahtan temizlemek mi yoksa bu aşırı unsurlara kanat germek midir? Sayın Cumhurbaşkanı Suriye’de gereken adımları atacağız dedi. Aradan iki hafta geçti. Seçimin yaklaştığı ortamda gündemi değiştirmek ihtiyaç haline gelmiştir. İktidarın kişisel bekası daha önemli bir hala gelmiştir. Siyasi hedefi olmasa da askeri operasyonlar bir yere varmak mümkün değildir. İktidara çağrımız terörle mücadeleden bağımsız olarak öngörülü davranmak. Suriye’de çözüme giden yolun sadece Moskova ve Washington’dan değil Şam’dan da geçtiği unutulmamalıdır. Devletin çıkarlarını savunan bir parti olarak iktidarı devletin çıkarlarını düşünerek hareket etmeye davet ediyoruz.”
“Milli güvenlik riskinin kahramanı AKP’dir”
İyi Parti adına söz alan İzmir Milletvekili Aytun Çıray da özetle şunları söyledi:
“Tezkerede yer alan Milli güvenliğimiz açısında taşıdığı risk ve tehdit artmaktadır ifadesi doğrudur ama bu riskin başkahramanı AKP’dir. Bu riski görmek için AKP grup sıralarına bakın. Suriye’de şerefle mücadele eden Türk askerinin zarar görmemesi için bu tezkereye evet diyeceğiz. Bu tezkereyi Irak tezkeresi ile birlikte getirerek yaptığınız siyasi ahlaksızlığın farkındayız. Bir de her sene olduğu gibi 1 yıl değil 2 yıllık bir tezkere getirilmesinin ardından siyasi bir art niyet aramak istemiyoruz. Seçim dönemine denk getirilmesi bir başka detaydır. Şehit kanlarının seçim oyunlarına alet edilmesine müsaade etmeyeceğiz.”
Çıray: İttifak ayrı siyasi tutum ayrı
İYİ Parti Genel Başkan Başdanışmanı ve İYİ Parti İzmir Milletvekili Aytun Çıray ise partilerinin tezkereye ‘Evet’ oyu kullanacaklarını söylerken, CHP’nin “hayır” yönünde karar belirtmesine saygı duyduklarını ifade ederek, “Millet İttifak’ı ayrı, partilerin siyasi tutumları ayrıdır. Bizim ‘Evet’ oyu kullanacak olmamızın iç politika ile alakası yoktur” dedi.
MHP adına ilk sözü MHP Genel Başkan Yardımcısı ve Erzurum Milletvekili Kamil Aydın aldı. Aydın, şunları söyledi:
“Bugün Türkiye Cumhuriyeti buna mukabil proaktif davranarak yurt içi ve dışında her türkü terör örgütüyle kahramanca mücadele etmektedir. Orta Doğu, Balkanlar ve Mavi vatanda oldu bittilere karşı gösterdiğimiz milli duruşumuzdur. MHP olarak duruşumuz Yurdumuzu ve Milletimizi özümüzden çok sevmemizdir. Türk Silahlı Kuvvetleri 2016-2020 yılları arasında Fırat Kalkanı, İdlip, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı ile sınırlarımızı terörden temizleyerek olası kitlesel göçlerin önüne geçmeyi amaçlamış ve başarmıştır.”
HDP: Tezkereye “hayır” diyeceğiz
Tezkere görüşmelerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) adına sözü HDP Grup Başkanvekili ve İstanbul Milletvekili Saruhan Oluç aldı. Oluç, “Sorunların değil çözümün tarafı olmalı; Suriye Suriye halklarındadır. Bizler tezkereye ‘hayır’ diyeceğiz” diye konuştu.
“Seçimler yaklaştıkça iktidar tezkerelerin süresini uzatıyor”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) grubu adına konuşan CHP İstanbul Milletvekili Ünal Çeviköz, tezkerenin iki yıl daha uzatılacağına dikkati çekerek, “Anlaşılan, seçimler yaklaştıkça iktidar tezkerelerin süresini uzatıyor. Korkunun ecele faydası yoktur; geliyor gelmekte olan gidiyor gitmekte olan” şeklinde konuştu.
Çeviköz, şunları söyledi:
“Libya’da zaten geçici hükümet unsurları dahil herkes Türkiye’nin Libya’da asker bulundurmasına karşı çıkıyor ve askerin çekilmesini istiyor. Kendi ülkesinde değerlere önem vermeyen iktidarın Libya’da bunu önemsemesini beklemiyoruz. Afganistan farklı mı oldu. Taliban Afganistan için sorun haline geldi. 18 ay için verdiğiniz tezkereyi 6 ayda çektiniz. Kabil Havalimanından çekin Mehmetçiği dedik. ABD askeri çekilene kadar askerimizi riske attınız. Şükürler olsun askerimizin ayağına taş değmedi. Şimdi de Taliban’a kur yapıyorsunuz. Rusya ile Suriye görüştü. Suriye’de bulunan tüm askerlerin çekilmesi gerektiği belirtildi. Bu ABD ve Türkiye idi. Başka ülkelerde asker bulundurarak iç politikadan nemalanma dönemi sona erdi. Radikal örgütlere karşı askerlerimizin daha fazla canlı kalkan olarak kullanılmasına karşı çıkıyoruz. Bu tezkereye hayır diyoruz.”
Ak Parti’li Dağ: CHP, HDP’yi kızdırmamak için her türlü tavizi vermeye hazır
Ak Parti Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ daha önceki tezkerelere “evet” oyu veren CHP’nin bugün “hayır” oyu vermesinin gerekçesini anlamanın mümkün olmadığına dikkati çekerek, “Bir sene, 2 sene, 3 sene önceki tezkereye göre ne değişti? Açıkçası bu şunu gösteriyor: Seçime kadar CHP, HDP’yi kızdırmamak için her türlü tavizi vermeye hazır olduğunu, aslında bugün almış olduğu kararla göstermiş oldu. Bu şunu gösteriyor: CHP’nin yuları HDP’nin elindedir. HDP çektiğinde oraya gider, ittiğinde oraya gider. Bugün bu anlamda alınan bu karar gerçekten bu noktada değerlendirilmesi gereken bir karardır. Biz bütün bu muhalefetin ayağımıza çelme takan noktadaki çalışmalarına rağmen terörle mücadelemizi sonuna kadar devam ettireceğiz. Bizim gündemimiz, bugüne kadar bir taraftan terörle mücadele, bir taraftan özgürlüklerin genişletilmesi ve daha da artırılması oldu, bundan sonra da devam edecek” dedi.
Ak Parti’li Çilez: Kılıçdaroğlu yönetimindeki CHP tamamen HDP’nin güdümüne girmiştir
Ak Parti Amasya Milletvekili Hasan Çilez ise, tezkereye CHP ve HDP’nin “hayır” oyu verdiğini anımsatarak, “CHP’nin ‘hayır’ vermesi benim açımdan çok beklenen bir şey değildi çünkü geçen yıl aynı tezkereye ‘evet’ vermişlerdi. HDP’nin oy tehdidini görünce Cumhuriyet Halk Partisi çark etti, tezkereye ‘hayır’ oyu verdi. Kılıçdaroğlu yönetimindeki CHP tamamen HDP’nin güdümüne girmiştir” dedi.
Memleket Partili Çelebi: “Hayır” oyu verilmesi istifa gerekçelerimizi netleştirmiş oluyor
Memleket Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi ise Mecliste gazetecilerin sorularını yanıtlarken, ABD’nin Girit’te, Dedeağaç’ta ve güneyde bir kuşatma halinde olduğunu, Türkiye Cumhuriyeti’ni zorladığını söyledi. Büyükelçi olayında da bunun görüldüğünü vurgulayan Çelebi, “Emperyalizmin derdi adalet değildir zaten” ifadesini kullandı.
CHP’nin tezkereye “hayır” oyu vermesine tepki gösteren Çelebi, “CHP’nin ‘hayır’ oyu vermesi, bizim partiden istifa gerekçelerimizi netleştirmiş oluyor… Çünkü 2019’da ‘evet’ verilmişti. Değişen hiçbir şey yok, sadece 2 yıl faktörü var, iki yıla biz de şerh koyduk. Bir yıl olması daha uygun olurdu ama komple bunun tezkerenin sakatlanması anlamına gelmez. Buna ‘evet’ verirsiniz şerhinizi koyarsınız” değerlendirmesinde bulundu.
HDP’li Buldan: Kürt sorununun çözüm yerini parlamento olarak görenler tezkereye “hayır” demeli
Daha önceki tezkerelerde olduğu gibi bu tezkereye de “hayır” oyu kullanan ancak bu kez CHP’yle de aynı noktada buluşan HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan ise partisinin TBMM Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, halkın gündeminin yoksulluk, işsizlik, geçim derdi ve adaletsizlikken iktidarın gündeminin yine “savaş tezkereleri” olduğunu belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Irak, Suriye birleşik savaş tezkeresi bugün Genel Kurulda görüşülecek. Her yıl tezkerenin süresini bir yıl uzatan iktidar, bu kez süreyi iki yıl uzatmak istiyor. Demek ki iktidar, bir yıl sonra Ak Parti Grubu’nun kalıp kalmayacağından ve Meclisi toplayamayacağından endişe ettiği için süreyi iki yıl uzatarak tezkereyi garanti altına almaya çalışmaktadır. Gidici olduklarını kendileri de artık görmektedir. Bu tezkere iktidarın aynı zamanda gidiş tezkeresidir.
2023’e kadar parlamentoyu savaş siyasetinin ipoteği altına almaya çalışan tezkerenin adını doğru koyalım ve doğru tartışalım istiyoruz. Uluslararası hukuka aykırı olan bu tezkere, içeride ve dışarıda çürümüşlük, çözümsüzlük tezkeresidir. Çürümüş yolsuzluk ve rant düzenini ayakta tutma tezkeresidir. İflas etmiş ekonominin, büyük çöküşün üzerini kapatma telaşıdır. Suriye barışını sabote etme, çatışma ve istikrarsızlıktan nemalanma tezkeresi olduğunu özellikle ifade etmek isterim. Bu tezkere aynı zamanda Kürt düşmanlığı tezkeresidir. Suç örgütleri ÖSO’ya, IŞİD’e, El-Nusra’ya nefes aldırma tezkeresidir.
Bu tezkere, toplumsal desteğini her geçen gün kaybeden Ak Parti iktidarının aynı zamanda bir seçim kampanyasıdır. Suriye’ye askeri operasyon naraları atarak, içeride yarattığınız büyük ekonomik, toplumsal çöküşün üzerini asla örtemeyeceksiniz. Bakın kötü yönetiminiz yüzünden halk açlıktan, yoksulluktan, işsizlikten adeta kan ağlamaktadır. Peş peşe yaptığınız zamlar zulme dönüşmüştür.”
Pervin Buldan, muhalefet partilerinden, “iktidarın Suriye tezkeresiyle Türkiye’yi yeni maceralara sürükleme ve kendi koltuğunu sağlamlaştırma gayretlerine destek olmamasını” isteyerek, şöyle devam etti:
“Kaybetmekte olan iktidarın değirmenine su taşımayın. Suriye halklarının barış çabalarını sadece sabote edecek savaş ve yıkım politikalarına alet olmayın. Suriye barışının yanında yer alın. Diyaloğun, çözümün ve müzakerenin yanında yer alın. ÖSO’ya, IŞİD’e, El-Nusra’ya uzanan bu tezkereye siz de ‘evet’ demeyin. ‘Evet’ oyu verecek ellere özellikle bunları hatırlatmak istiyorum; Kürt sorununun çözüm yerini parlamento olarak görenler tezkereye ‘hayır’ demelidir. Tezkereye ‘evet’ demeniz bu kadim sorunun çözümsüz kalmasına hizmet etmektir. Bundan kaçının diyoruz.”
TİP Genel Başkanı Baş: Altı kez oylandı, sadece yüzlerce insan hayatını kaybetti
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Erkan Baş ise TBMM’de düzenlediği basın toplantısında tezkerenin altı kez TBMM’de onaylandığını anımsatarak, “Bu tezkere daha önce altı kez oylanmış ve bunun sonucunda sadece yüzlerce insan hayatını kaybetmiştir. Savaş savaşı; çatışma çatışmayı doğurmuştur. Güvenlik sorunumuzu savaş politikalarıyla çözemeyeceğimizi hep birlikte gördük” diye konuştu.
Suriye savaşında halkın yoksul evlatlarının, kardeşlerin, eşlerin, Kürt, Arap, Türk gibi bölgede yaşayan bütün halkların acı çektiğini dile getiren Baş, “Savaş baronları, silah tüccarları, savaştan beslenen iktidarlar çok mutlu. Bunların Türkiye’deki temsilcisi olan saray rejimi çok mutlu. Biz TİP olarak bu tezkereye tereddütsüz ‘hayır’ diyoruz. Bu tezkerenin en önemli yanı, halkın yaşadığı yıkımın üzerini milliyetçilikle örtme çabasıdır. Biz ilkesel bir tutumda ısrar ediyoruz. Bu tezkere, halkın çıkarına değildir. Bu tezkerenin tek bir derdi vardır, o da iktidarın koltuğunu sağlamlaştırmasıdır” ifadelerini kullandı.
Türkiye kaç tezkere çıkardı?
TBMM, 1950’den bugüne yurt dışına asker gönderilmesi için 76 kez izin verdi. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Meclis’ten bugüne kadar geçen tezkerelerle Kore, Kıbrıs, Filistin, Somali, Bosna Hersek, Afganistan, Irak, Suriye, Libya ve Azerbaycan’ın arasında bulunduğu çok sayıda ülkede görev aldı.
