Britanya merkezli Financial Times (FT) gazetesi, Türkiye’deki kayıt dışı para girişini ve hata-noksan payını ‘nüktedan’ bir dille ele aldı. FT, Türkiye’nin cari açığının artmaya ve TL’ye talebin düşmeye devam etmesine rağmen ‘gizemli’ sermaye akışları sayesinde döviz rezervlerini artırdığını söyledi. Yazıda istatistiki bilgi verildikten sonra, Türkiye’ye gizemli sermaye akışlarının, artan ticaret açığına ve lira varlıklarına zayıf talebe rağmen ülkenin döviz rezervlerini artırmalarına olanak tanıdığını söyledi. FT, bunu “Hindiler uçma yetenekleriyle bilinmez, ama Türkiye için sermaye uçuşu yaygın” diyerek özetledi.
Merkez Bankası’nın (MB) verilerin göre, cari açık 2022’nin ilk yedi ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 168 artarak 36,67 milyar dolar oldu. Temmuzdaki cari açık 3,6 milyar dolarlık beklentiyi aşarken, buna rağmen resmi rezervlerde 4,42 milyar dolar net artış ‘şüphe uyandırdı’.
Cari açığın son bir buçuk senenin zirvesine çıktığı bir süreçte döviz rezervlerinin artması dikkat çekiyor. MB’nin verilerine göre 2022’nin ilk altı ayında Türkiye’ye 24,347 milyar dolarlık kaynağı belirsiz para girdi. Bunun 5,473 milyar doları sırf temmuzda giren rakam. Veri, kaynağı belirsiz para giriş ve çıkışlarını gösteren ‘net hata ve noksan’ kalemine dayanıyor.
Bu kalem genel olarak ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanıyor. Usul olarak MB’nin bir süre sonra hesabı denkleştirmesi, döviz girişinin kaynağını tespit edip ilgili kaleme aktarması gerekir ama bu uzun süredir uygulanmıyor; ekonomistlerse bunu şüpheli buluyor. Merkez Bankası’nın eski baş ekonomisti Hakan Kara da, ilk yedi aydaki cari açığın üçte ikisinin hata-noksanla fonlandığına dikkat çekmişti.
‘Türkiye’de sermaye uçuşu yaygın’
FT, bu durumu ‘alaycı’ bir dille kaleme aldı
Yazıda istatistiki bilgi verildikten sonra, Türkiye’ye gizemli sermaye akışlarının, artan ticaret açığına ve lira varlıklarına zayıf talebe rağmen ülkenin döviz rezervlerini artırmalarına olanak tanıdığını söyledi. FT, bunu “Hindiler uçma yetenekleriyle bilinmez, ama Türkiye için sermaye uçuşu yaygın” diyerek özetledi.
FT, hata noksan payının yüksek olmasını da şu sözlerle ele aldı: “Banka hesabınızı açıp düşündüğünüzden daha fazla paranız olduğunu fark etmek hayatın en büyük zevklerinden biridir. Türkiye de, bu yıl açıklayabileceğinden yaklaşık 24,4 milyar dolar daha fazla gelir getirdi.”
Hindiyi dolduran Rusya mı?
Bu farkın sadece turizm gelirleriyle açıklanamayacağı belirtilen yazıda görüşlerine yer verilen Türkiye uzmanı ekonomist Timothy Ash, Rus etkisinin kokusunu aldığını ve Türk bankalarının ‘dışlanmış bir devletten’ taşınan parayı kabul etmekten epey mutlu olabileceğini söyledi. Ash’e göre Türk bankaları mevzuata çok takılmıyor. Ekonomiste göre örneğin, birisi bir bavul dolusu parayla gelirse bankalar bu kişinin iş yapmasına izin vermenin yollarını bulur.
Erdoğan, son dönemde Rusya’yla daha yakın ticari ilişkiler kurmuştu.
Erdoğan ayrıca, geçen hafta “Merkez Bankası rezervlerimiz artmaya başladı. Bu da döviz rezervleri açısından rahat hareket etmemizi sağlıyor. Bu bağlamda, birçok dost ülke şu anda gerekli desteği veriyor” demişti.
Ekonomi dersiyle alakası olmayan bir yerde
FT, yazının kapağına, Erdoğan’ın sınıfta çekildiği bir fotoğrafı koydu. FT, fotoğrafın altına ‘muhtemelen ekonomi dersinde değil’ yazdı.
FT, Erdoğan’ın ‘sıra dışı’ faiz politikalarına da ‘deney’ dedi.
