Çölyak, gluten tüketimine bağlı olarak ince bağırsakta ortaya çıkan bir bağışıklık reaksiyonudur. Bu reaksiyon, zamanla ince bağırsağın yüzeyindeki hücreleri hasara uğratır ve hücrelerin zarar görmesi emilim sorunlarına yol açabilir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahılların yanı sıra bazı ilaçlar, takviye gıdalar, vitaminler ve bitki çayları gibi ürünlerde koruyucu madde olarak da kullanılmaktadır.
Çocuklarda büyüme geriliğine neden olabilir
Çoğunlukla hastalar, ince bağırsaktaki hasar nedeniyle ishal, yorgunluk, kilo kaybı, gaz ve kansızlık gibi belirtiler yaşarlar. Özellikle çocuklarda, vitamin emiliminde bozukluk olan malabsorbsiyon nedeniyle büyüme geriliği ortaya çıkabilir. Mide bulantısı, kusma, kronik ishal, gaz, büyüme geriliği, kısa boyluluk ve kilo kaybı sık görülen belirtiler arasındadır.
Yetişkinlerde dikkat edilmesi gereken 6 önemli belirti!
1- İshal
2- Kilo kaybı
3- Mide bulantısı ve kusma
4- Karın ağrısı
5- Gaz ve karın şişkinliği
6- Yorgunluk ve bitkinlik
Nadir görülen belirtiler
– Nedeni belirsiz demir eksikliği anemisi
– Osteoporoz (Kemik erimesi ve kaybı)
– Ciltte kaşıntı ve döküntü
– Ağız içinde yaralar
– Baş ağrısı ve baş dönmesi
– Karaciğer fonksiyon testlerinde artış
Çölyak tanı testleri, gluten tüketimi sırasında yapılmalıdır
Çölyak hastalığının teşhisi için tarama testleri uygulanmaktadır. Doğru teşhis konabilmesi için hasta gluten tüketimine devam etmelidir. Bazı hastalar, gluten içeren diyetlere girdiklerinde şişkinlik ve gaz sorunları yaşadıklarından dolayı, teşhisleri aksayabilmektedir. Belirgin semptomları olmayan hastalara ilk olarak kan testleri uygulanmaktadır. Bu testlerden herhangi biri pozitif çıkarsa, ince bağırsaktan biyopsi alınarak çölyak teşhisi konulmaktadır. Ayrıca, çölyak hastalığının genetik belirteçlerini gösteren kan testleri de mevcuttur.
Glutensiz beslenme tedavinin anahtarıdır
Çölyak hastalığı, bağışıklık sistemiyle ilişkili otoimmün bir durumdur ve diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir. Genetik yatkınlığı olan bireylerde gluten hassasiyeti görülebildiğinden, glutensiz beslenme bu hastalığın tedavisinde temel öneme sahiptir. Yeterli dikkat gösterilmezse, uzun vadede ince bağırsak kanserleri riski artabilir. Glutensiz diyet, aşağıdaki besinleri içerebilir:
– Katkısız yulaf
– Mısır
– Pirinç
– Kara buğday
– Nohut
– Patates
– Soya fasulyesi
– Fındık ve fasulye unu
