Sağlık sektörü ve mevzuatını yakından izleyen Dr. Ergün Demir ve Dr. Günay Kılıç’a göre Kızılay gönüllerden, bağış olarak topladığı kanı hastanelere ücret karşılığında veriyor.
Kızılay’a kan ve kan ürünlerinin ücretini hastane ödüyor. Hastane faturayı Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kesiyor. SGK, Sağlıkta Uygulama Tebliği’ne (SUT) göre parayı hastaneye ödüyor. Sonuçta ücret SGK’nın kasasından çıkıyor.
Kahramanmaraş merkezli depremlerin üçüncü gününde, deposundaki çadırları depremzedelere göndermek yerine Ahbap Derneği’ne satan Kızılay’ın, çadır dışında gıda malzemesi olarak konserve de sattığı ortaya çıkmıştı.
Dr. Ergün Demir ve Dr. Günay Kılıç, kişisel bloklarında, “Kızılay kanı satıyor mu?” diye sordu ve mevcut durumu analiz etti.
Kan üretilemiyor. Halen tek kaynak bağışçıların kanları. Geçtiğimiz yıllarda hastanelerdeki kan bankaları (birkaçı hariç) tamamen kapatılmış, kan ve kan ürünleri temini tamamen Kızılay’a bırakılmıştı.
Peki hastanelerin Kızılay’dan bir aylık ortalama aldığı kan ve kan ürünleri ne kadar? Bu soruya karşılık Demir ve Kılıç şu yanıtı veriyor: “Büyük bir eğitim araştırma hastanesinin bir aylık tüketimi, 2000 ünite civarı eritrosit süspansiyonu, 300 ünite civarı havuz trombosit süspansiyonu, 600 ünite civarı TDP, 50 ünite civarı kriyopresipitat, 25 ünite aferez trombosit süspansiyonu. Küçük bir hastanenin bir aylık tüketimiyse 400 ünite civarı eritrosit, 100 ünite civarı TDP, 100 ünite aferez trombosit, 25 ünite havuz trombosit süspansiyonu.
‘Kanı toplama, testler, depolamanın maliyeti var’
Kan ve kan bileşenlerinin bağışçıdan temininden alıcıya verilmesine kadar kanın transferinin sağlanması, soğuk zincir, depolama, taşıma ve güvenlik testlerinin gerçekleştirme süreci zor ve zahmetli bir işlem. Kan ve kan bileşenleri için alınan bu ücretin ticari kaygıdan ziyade kan ve kan bileşenlerinin alınması, test edilmesi, işlenmesi, depolanması, kullanılır hale getirilmesi süreçleri için kullanıldığını tahmin ediyoruz.”
‘Kanda rant plazma ürünlerinde’
SGK, Kızılay’a eritrosit süspansiyonunun ünitesi için 543, aferez trombosit süspansiyonu için 656, havuzlanmış trombosit süspansiyonu (dörtlü) için 756, havuzlanmış trombosit süspansiyonu (altılı) içinse 1064,18 lira ödüyor.
Plazmadan elde edilen endüstriyel kan ürünlerinin (pıhtılaşma faktörleri/ilaçları) fiyatları yüksek. Örneğin bir aylık faktör reçetesi değişken olmakla birlikte 200 bin lira dolayında, kompleks olursa tutarı 700 bin lirayı geçiyor.
“Kanda rant kavgası plazma ürünlerinin temin ve kullanımına ilişkin” diyen hekimler, şöyle devam etti: “Kızılay’dan temin edilen plazmaların endüstriyel kan ürünleri (pıhtılaşma faktörleri/ilaçları) üretimi için hammadde olarak kullanılması ve kan ürünü ilaçların bu plazmalardan yerli olarak üretilmesi hedeflenmişti. Plazma üretim tesislerini kurma ihalesinin kan ürünleri konusunda tecrübeli firmaların yeterli görülmeyip bir inşaat firması bağlantılı bir şirkete verilmesi (Murat Sancak’ın) ve Sağlık Bakanlığının da endüstriyel kan ürünü ithal etme yetkisini tümüyle yine bu şirkete vermesi ile kan ürünü ilaçlarda tekel oluşturma tartışmalarını başlatmıştı.”
Öte yandan Sancak hala böyle bir üretim tesisi kurmadı.