Mars’ın derinliklerini incelemek üzere tasarlanan InSight uzay aracı tarafından toplanan sismik veriler kullanılarak, Mars’ın içi haritalandı. Başka bir gezegenin ilk defa iç haritası oluşturulurken, Mars’ın da iç yapısının Dünya’nınkinden önemli ölçüde farklı olduğu ortaya çıktı
Mars’ın, daha kalın bir kabuğa, daha ince bir manto tabakasına ve ayrıca araştırmacıların beklediğinden daha büyük, daha az yoğun ve daha sıvı bir çekirdeğe sahip olduğu ortaya çıktı. Ayrıca bilim insanları, Science dergisinde yayınlanan üç makalede açıklanan bulguların Mars’ın Dünya’dan milyonlarca yıl önce oluştuğunu gösterdiğini söyledi.
Cambridge Üniversitesi’nde sismolog olan Sanne Cottaar, yeni araştırma hakkında, “Bize, aynı malzemelerden yapılmış, ancak çok çok farklı, Dünya gibi başka bir kayalık gezegenin içinin ilk örneğini veriyor” dedi. Mars’ın derinlemesine portresi için Pasadena’dan Moskova’ya kadar araştırma merkezlerinde çalışan 40’tan fazla bilim insanını bir araya getirildi.
MARS’IN GİZEMİNİ ÇÖZMEK İÇİN DERİNLİKLERİNE İNDİLER
InSight’ın araştırmaları 2018’de başladı. 2018’de Elysium Planitia adlı Mars ekvatoru boyunca pürüzsüz bir ovaya inen 828 milyon dolarlık InSight, Fransız yapımı sismometreleri kullanarak kızıl gezegenin iç kısımlarını incelemeye başladı.
Hem araştırma ekibinde yer alan hem de Zürih Üniversitesi’nde jeofizikçi olan Amir Khan, “İpuçları yüzeyde bulunmaz. Asıl, bir gezegeni oluşturan temel yapı taşlarının içine bakmalısınız: Kabuk, manto, çekirdek ve gezegen oluşurken meydana gelen malzemelerin ayrılması” dedi.
DÜNYA’DAKİ SARSINTILARDAN ÇOK DAHA HAFİF
InSight arazi aracı, Şubat 2019’da faaliyete geçmesinden bu yana, bilim insanlarının beklediğinden daha az marsquake kaydetti.
Mars’ta yaşanan ve en güçlülerinden biri olan yaklaşık 4.0 büyüklüğündeki hareketler bile Dünya’daki pencereleri zar zor sallardı. 2020’de Dünya’da yaşanan en büyük deprem (Alaska’nın Perryville kentini vuran 7,8 büyüklüğünde deprem) InSight tarafından kaydedilen en büyük mars depreminden yaklaşık 6.000 kat daha güçlüydü.
SESSİZLİĞİNİN NEDENİ ANLAŞILDI
NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı’nda InSight proje bilimcisi olan Mark Panning, “Bu, Mars’ın sessizliğinin bir kanıtı. Dünyada asla bu kadar sessiz olamazsınız çünkü nereye giderseniz gidin okyanuslar her zaman sismik gürültü çıkarır” dedi.
Araştırma, Mars’ın çekirdeğinin yaklaşık 1.830 kilometre yarıçapa sahip olduğunu ve gezegenin yüzeyinin yaklaşık ortasına kadar uzandığını gösterdi. Erimiş çekirdek çok yoğun olmamakla birlikte hidrojen, oksijen, karbon ve kükürt gibi hafif elementlerin bir karışımını içeriyor.
Çekirdeğin etrafına sarılmış, belki de sadece iki veya üç kayalık katmandan oluşan ince bir manto bulunuyor. Bunlar, Dünya’daki benzer bir oluşumdan iki veya üç kat daha kalın ve litosfer adı verilen alışılmadık derecede kalın, sert bir üst manto ile kaplı. Ayrıca kabuğun kendisinin 24 ila 72 kilometre arasında bir kalınlığa sahip olduğu bulundu.
2022’NİN SONUNA KADAR ARAŞTIRMALAR DEVAM EDECEK
Mars’ın iç yapısını inceleyen araştırmacılar başka bir şaşırtıcı durumla daha karşılaştılar. Bilim insanları, arazinin altındaki kayalık toprağın sismik enerjiyi dağıttığını keşfettiler.
InSight’tan elde edilen yeni bulgular Perseverance gezgini, Jezero kraterinde ilk Mars kaya örneklerini toplamaya hazırlanırken geldi. Ayrıca, kısa süre önce InSight’ın bilimsel çalışmaları için görevi 2022’nin sonuna kadar süren iki yıllık bir uzatma aldı.