Ekonomist Mustafa Sönmez, Al-Monitor’da kaleme alığı “Bir dokunuşla dış borçlar 25 milyar dolar azaldı” başlıklı yazıda, Merkez Bankası’nın ış borç hesaplamasında yaptığı değişiklikleri yorumladı.
Sönmez’in yazısından bazı bölümler şöyle;
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kısa vadeli dış borç tanımında yaptığı bir değişiklikle vadesine 12 ay kalan kısa vadeli dış borçların toplamını 15 puan azalttı ve bir ayda toplamı 189 milyar dolardan 164 milyar dolara indirdi. Bu değişiklikle kısa vadeli dış borçlar da Türkiye’nin toplam dış borç stoku da 25 milyar dolar dolayında azalmış oluyor.
TCMB bu revizyonu, ithalatçının ithalattan kaynaklanan kredi borcunda abartı olduğu gerekçesine dayandırdı. Kredili ithalatın gösterilenin 10 puan altında olduğu savıyla ithalatçının kredi borcu tahmini azaltılınca ortaya 25 milyar dolarlık bir borç dampingi çıktı. TCMB, ihracattan alacakların da az gösterildiğini ve bu kalemde de artış yapıldığını açıkladı.
TCMB’nin açıklamasına göre yurt dışı yerleşiklere ait mevduatta da vade ayrımı yapıldı. Eskiden tüm mevduat kısa vadeli sayılıyordu. Bu değiştirildi ve bir yılın üstünde olanlar uzun vadeliye alındı. Repo işlemlerinden sağlanan fonlar ise artık borçlar içinde gösteriliyor.
Bu düzeltmelerle “uluslararası yatırım pozisyonu” (UYP) denilen ülkenin toplam varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki açık da azaltılmış oldu.
TCMB’nin düzeltmesi ile reel sektörün dış borç yükümlülüklerinin hesabı da değişti.
Ayrıca Türkiye milli gelirinin yüzde 61,5’ine ulaşmış görünen Türkiye’nin 448 milyar dolarlık dış borç stoku da ikinci çeyrek için açıklandığında 25 milyar dolar azalmış görünecek.
Kimi eleştirmenlere göre, bu “makyaj” Türkiye’nin kısa vadeli borç stokunun rezervlerine oranında umulduğu kadar bir iyileşme yapamayacak ama daha önce Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) için yapılan bilgi güvenilirliği eleştirileri TCMB için de söz konusu olabilecek ve bu, ülke güvenirliğini azaltıcı bir “düzeltme”.
……
TCMB’nin dış borç, özellikle kısa vadeli dış borç yükümlülüğünü tıraşlaması ve bunun toplamın yüzde 15’ini, 25 milyar doları bulması, Türkiye’nin dış göstergelerinde ne kadar iyileşme yaratmış olabilir? Bu sorunun yanıtı, göstergeleri izleyen dış para otoritelerinde, dış yatırımcılarda. Bu tür “düzeltmelerin” gerekçeleri ne kadar makul karşılanır, o da zamanla görülecek. Ancak daha önce de milli gelirde yapılan benzeri düzeltmeler, bilgi üretimine güvende belli aşınmalara yol açmıştı; bu biliniyor. Dış borç, doğruluğu konusunda daha hassas terazilerin kullanıldığı bir kalem.
Ne demişti Shakespeare; “Güven ruh gibidir, bir kez çıktı mı geri gelmez.”
Yazının tamamı için tıklayınız…