Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), milletvekillerinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmeler esnasında Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne ilişkin sorularını yazılı olarak cevapladı.
Belirtilene göre, KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan geçen yabancı plakalı araçların geçiş ücretlerinin gümrük kapılarında tahsil edilmesine yönelik hükümlere yönelik sorulara cevap verildi. Buna göre, KÖİ modeliyle işletilen otoyollardan ücretsiz geçiş yapan araçların plaka türünün geçiş ücretlerinin takibi ve tahsilatının, ilgili şirketlerin sorumluluğunda olduğu belirtildi, plakanın yerli veya yabancı olmasına bakılmaksızın.
Görevli şirketlerin, geçiş ücretlerini tahsil edemedikleri durumda kamu idaresinden herhangi bir talepte bulunamayacakları vurgulanarak, kamu idaresinin ödemesiz geçiş yapan araçlar için garanti ödemesi yapmadığı ifade edildi. Özel şirketler tarafından işletilen otoyolların yabancı plakalı araçlar tarafından ücretsiz olarak kullanılmasının, bu araç sahiplerinin ülkeden ayrılmadan önce ödeme yapmadan gitmelerinin, Türkiye’nin uluslararası saygınlığını olumsuz etkilediği belirtildi.
KGM’nin açıklamasında, “Bu durum, özellikle taşımacılık sektörü olmak üzere çeşitli sektörlerde Türk plakalı araçlar ile yabancı plakalı araçlar arasında eşitsizliğe ve haksız rekabete neden olmaktadır.” ifadesi yer aldı.
Geçen yıl 157 bin araç ücretsiz geçiş yaptı
Karayolları Genel Müdürlüğü, Komisyon üyelerinin “ücret tahsilatından genel bütçeye aktarılan payın yüzde 60’ın üzerinde olması gerektiği” önerisine ise şu şekilde yanıt verdi:
“Bahsedilen ihlalli geçiş yapan araçların bilgilerinin kamu idaresine iletilmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla gümrük noktalarına bildirilmesi için şirketlerin yazılım ve donanım yatırımları yapması gerekmektedir. Yapılan analizler sonucunda, idare hizmet payının yüzde 60, şirket payının ise yüzde 40’ın optimal seviyeler olduğu belirlenmiştir.”
KGM’ye göre, geçen yıl yaklaşık 157 bin araç KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan ücretsiz geçiş yaparken, cezalar dahil edildiğinde yaklaşık 500 milyon lira gelir kaybı yaşandı. Son 5 yılda bu projeleri kullanan yaklaşık 800 bin araçtan geçiş ücreti tahsil edilemezken, tahsil edilemeyen geçişlerin toplam bedeli cezalarla birlikte yaklaşık 1,4 milyar liraya ulaştı.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen kanun teklifi sayesinde, bu kayıpların önüne geçilmesi ve aynı yabancı plakalı araçların otoyolu tekrar kullanmaları durumunda önceki ücretsiz geçişlere ait ücretlerin cezalarıyla birlikte tahsil edilmesi mümkün olacak.
Mesleki yeterlilik belgesi olmayan işletmecilere cezalar
KGM, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapabilmek için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından yetki belgesi almadığı için cezalar kesilenlerle ilgili istatistikleri de paylaştı.
Buna göre, geçen yıl mesleki yeterlilik belgesi olmadan faaliyet gösteren 23.240 işletmeciye toplamda 131 milyon 979 bin 960 lira, bu yıl ise 4.431 işletmeciye 36 milyon 214 bin 563 lira ceza kesildi.
Mesleki yeterlilik belgesi olmadan araç kullanan 4.641 şoföre geçen yıl 10 milyon 442 bin 250 lira, 2025’te ise 151 şoföre 488 bin 938 lira ceza uygulandı.
Mesleki yeterlilik belgesi olmadan araç kullanan 4.421 şoförün işverenlerine geçen yıl 25 milyon 106 bin 859 lira, bu yıl ise 157 şoförün işverenlerine 1 milyon 288 bin 161 lira para cezası verildi.
Karayolları Taşıma Kanunu kapsamındaki idari para cezaları artırılıyor
Kanun teklifiyle Karayolları Taşıma Kanunu’nda yer alan idari para cezaları artırılıyor. Buna göre, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren işletmecilere 8.500 liradan 85.000 liraya kadar ceza uygulanacak. Ayrıca, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan araç kullanan şoförlere 3.500 liradan 35.000 liraya kadar, işverenlerine ise 8.500 liradan 85.000 liraya kadar idari ceza kesilecek.
Mesleki yeterlilik belgesi olmadığı gerekçesiyle idari para cezası alan işletmecilere, aynı ihlalden dolayı 3 ay içinde tekrar ceza verilmeyecek. Taşıma kısıtlamalarına uymayan, ücret ve zaman tarifesi düzenlemeyen kişilere, ilk ceza kesilen takvim yılı içinde aynı ihlalin tekrarı durumunda bir kat daha yüksek ceza uygulanacak.
Kabahati oluşturan ihlallerin niteliği ve caydırıcılığı dikkate alınarak, idari para cezalarının ve uygulama usul ve esaslarının belirleneceği yönetmelik, düzenlemenin yayım tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek şekilde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanacak.
