Giriş : Bundan 6-7 yıl önce yine bir “yeni anayasa” tartışması gündemdeyken, Sevan Nişanyan, Ali Nesin, Edip Yüksel gibi isimlerle Facebook ve mail üzerinden yaptığımız yorumlaşma ve tartışmaları bir metinde toplamış, kitaplaştırmaya niyet etmiştim. “Ütopya” kelimesinin Türkçe karşılığı olarak uydurduğum “Yokistan” başlığını taşıyan kitap -neyse ki- hiç yayımlanmadı. Aradan geçen süre zarfında, bu adamlar yarın devrilir de birileri gelir “ne yapalım şimdi?” sorar diye ana metni ve savunma tezlerini zaman zaman güncelledim. Birkaç hafta boyunca bölüm bölüm bu sayfada yayınlayacağım. İtiraz ve düşüncelerinizi kaangoktas@me.com adresine iletebilirsiniz.
***
Geçen haftadan devam:
Başkanlık Sistemi ve Hükümet Yapısı
Ülkenin yönetim şekli Başkanlık olacaktır.
Devlet Başkanı, görevine 5 sene için seçilir. Bir kişi en fazla iki dönem görev yapabilir. Devlet Başkanı, bir siyasi parti üyesi olabilir ancak ayni anda o partinin genel başkanlığını ya da hiçbir kademede yöneticiliğini yapamaz.
Devlet Başkanları seçimlerde bir ya da daha fazla siyasi partinin açık desteğini alabilirler. Ancak şahsen aday gösterilirler. Siyasi partiler adaylar lehine ya da aleyhine kampanya yürütebilir, çağrıda bulunabilir.
Devlet Başkanı seçilmek için “oy veren” yurttaşların salt çoğunluğunun oyu gerekir.
Devlet Başkanı, Bakanlar Kurulu’nu seçilmiş milletvekilleri arasından belirleyebileceği gibi, uzmanlık ve yetkinlik alanına göre meclis dışından da bakan atayabilir. Bakan olarak atanan kişinin milletvekilliği askıya alınır. Bakanlıktan istifa ya da azil durumunda milletvekilliği görevine devam eder.
Bakan olarak atanacak kişi için T.C. vatandaşı olma şartı aranmaz. Uygun liyakat ve tecrübe aranır. (“Olmaz öyle şey” diyenlere : Şirketine yabancı yöneticiye emanet ediyorsun, milli takımının başına yabancı antrenör getiriyorsun. Farkı ne?)
Hükümet bütçesi, meclis tarafından belirlenir ve denetlenir. Devlet Başkanı ve kabinesi, bütçenin kullanımı konusunda meclise karşı hesap vermekle mükelleftir. Meclis gerektiğinde bütçede kısıntıya gidebilir ya da ek bütçe aktarabilir.
Meclisteki tüm bütçe görüşmeleri halka açık olarak yapılır ve tüm medya organlarından sansürsüz biçimde yayınlanır.
Hükümetin bütçeye dair talepleri ve bütçe raporları, milletvekilleri içerisinden oluşturulacak ve uzmanlık alanlarına göre (Maliye, kamu yönetimi ve denetimi, hukuk vs.) seçilmiş milletvekillerince önkomisyonlarda görüşüldükten sonra meclise sunulur. Bu komisyon toplantılarıyla eş zamanlı olarak, talep ve sonuç raporları, tamamen şeffaf biçimde halkın erişimine açılır. İlgili meslek örgütleri ve STK’ların, ayrıca siyasi partilerin bu raporları incelemeleri ve kendi görüş, eleştiri ve tavsiyelerini meclis komisyonlarına yazılı olarak iletmeleri teşvik edilir. Komisyon toplantılarında dışarıdan gelen tüm bu görüş, öneri ve tavsiyeler dikkate alınacaktır.
Hükümetin bütçe ya da ek bütçe talepleri mecliste reddedildiği takdirde, hükümet bu konudaki programında gerekli düzenleme ve değişiklikleri yaparak, meclise farklı bir teklifle gelir ya da talebini erteler.
Devlet Başkanı, bakanlar ve milletvekillerinin kürsü dokunulmazlığı hariç, herhangi bir dokunulmazlık, yargısal imtiyaz ve sorumsuzlukları yoktur. Kürsü dokunulmazlığı, ifade ve eleştiri özgürlüğünün en esnek yorumuyla sınırlıdır.
Devlet Başkanı’nın yolsuzluk, yolsuzluğa yardım, irtikap, rüşvet, kişisel menfaat temin etme ya da ikinci derece aile bireylerinin menfaat temin etmesini sağlama, görevi ihmal, görevi kötüye kullanma ve insanlığa karşı suçlardan yargılanıp mahkum olması halinde görevi düşer, derhal erken seçime gidilir.