Haiti Cumhurbaşkanı Jovenel Moise, sabah erken saatlerinde konutuna yapılan bir baskın/suikast sonucunda öldürüldü. Bu şok edici Haiti Cumhurbaşkanı Jovenel Moise, sabah erken saatlerinde konutuna yapılan bir baskın/suikast sonucunda öldürüldü. Bu şok edici gelişmeyi dünyaya duyuran Haiti’nin geçici başbakanı Claude Joseph hemen ardından 15 günlük olağanüstü hal ilan etti.
Haiti’de meydana gelen olay dünyanın dört bir yanında birçok insan için şok etkisi yarattı. Belki suikast terimi tanıdıktı ama fiili durum şaşırtıcı ve tedirgin ediciydi. Üstelik Başkan Moise, eşinin ve 3 çocuğunun yanında; biri alnından olmak üzere 12 kurşunla öldürüldü. Bir gözü de vahşice oyuldu. Bu vahşi suikast/cinayet esnasında sıkı ve kalabalık koruma ordusuyla bilinen Moise’nin polis ve silahlı kuvvetler yetkililerin bu baskına geçit vermeleri; aslında planlı bu operasyonun arka planda Başkan Moise’nin yakın koruma ekibiyle anlaştığını da gösteriyor.
Üstelik Haiti’de meclis yok. Başbakan görevden alınmış. Anayasa Mahkemesi başkanı geçen ay vefat etmişti. Ülkede 2 adet anayasa yüzünden tartışma var. Dolayısıyla şu anda Haiti’nin işlevsel bir Parlamentosu yok. Tüm alt meclisin görevleri bir yıldan fazla bir süre önce sona erdi ve şu anda Haiti’nin 30 Senato koltuğundan sadece 10’u dolu.
Geçici Başbakan Claude Joseph ve Haiti polis şefi yaptığı basın toplantısında, “ vatandaşları suikastçileri ihbar etmeye” çağırdı. Başkent Port-au-Prince’teki yetkililer, 15 Kolombiyalı ve 2 Haiti kökenli ABD vatandaşı olmak üzere 17 kişinin tutuklandığını ve güvenlik güçleriyle çıkan silahlı çatışmalarda en az 3 kişinin öldürüldüğünü söyledi. Bu arada saldırıdan yaralı olarak kurtulan Başkanın eşi ABD-Miami’ye götürülerek tedavi altına alındı.
Tabi işin adli ve polisiye boyutu daha çok su götürür. Ancak Saldırının çıkan görüntülerinde 10 jeep ve 10-15 kişilik silahlı adama “dur” diyecek, Polis,Asker ve başkanın özel kurdurduğu milis gücü direnemiyorsa; bu suikastin içerden planladığını çok net gösterir. Yaralı ve ihbar edilen suikastçiler, bu işi planlayanların arka da yem olarak bıraktıkları figüranlardan öteye gitmeyecektir.
Moise bir süredir otoriter yönetimi ve ülke de var olan kötü sosyo-ekonomik koşullardan ötürü sert eleştiriliyordu. Protesto gösterileri yüksek katılımla gerçekleşiyor. Uluslararası medyada da hedef alınıyordu. 3 ay önce darbe planladıkları gerekçesiyle Anayasa mahkeme üyesi 3 yargıcı, polis müdürleri ve bazı çete liderlerini hapse attırdı.
ABD eski Başkanı Donal Trump’ın yakın çalışma arkadaşı olan Moise, Biden yönetimiyle birlikte Latin Amerika sağ-milliyetçi, hükümetleri hedef alan sokak gösterilerinden ve darbe söylentilerinden payını aldı. Brezilya’da Bolsonaro, Şili’de Pinera, Kolombiya’da Duque, Ekvador’da Moreno, Paraguay’da Abdo, El Salvador’da Bukele, Marksist kimliğiyle bilinse de Evanjeliklerle koalisyon yapan Meksika Başkanı Lopez ve Peru ( Bir hafta 3 başkan değiştiği ve seçim sonuçları halen açıklanmadığı için isim veremiyoruz) 2021 Ocak ayından beri darbe tartışmaları veya suikast girişimlerine maruz kaldı. Haiti’de ise suikast ’başarılı’ oldu. Bu suikast aynı zamanda yukarıda adını ve ülke isimlerini verdiğimiz milliyetçi başkanlar için de bir gözdağı veya tehdit olarak da okunabilir.
Öldürülen Başkan Moise,3.000 kişinin yanında çalıştırdığı bir Muz çiftliği sahibiydi. Bu yüzden “Muz adam” deniliyordu. Kendisi, sermayenin ve statükonun adamı olsa da; hatta diktatör denilse de; diktatörlerin en reformist başkanıydı. Özellikle elektrik dağıtımı yapan Haitili aile şirketlerin hedefindeydi. Ayrıca Haiti başkanına ve karısına saldıranlar kendilerini ABD ajanı olarak tanımladı
Başkanı öldürenler ABD uyuşturucuyla mücadele kurumu (DEA)nın ajanları ve “DEA Operasyonu” adını taktıkları iddia ediliyor. Haitili kaynaklar, suikastçıların Kolombiya’dan gelen paralı askerler olduğunu düşünüyor.
Elbette hiçbir gerekçe Moise’ye yapılan suikasti/cinayeti meşru göstermez. Uzun süre Uluslararası ana akım medya Haiti, Nikaragua ve Salvador başkanların otoriter tutumlarını haber yaparak, suikati legalize etti.
Haiti başkanı Moise, Eski ABD başkanı, Trump’ın arkadaşı olarak biliniyordu. Trump’dan sonra iktidarı sürekli gerilim ve toplumsal olaylara maruz kaldı. Moise’nin de Silahlı Kuvvetlerle birlikte artan otoriterliği söz konusuydu. Moise, Küreselcilerin istemediği bir liderdi.
Haiti Cumhurbaşkanı Moise %21 seçime katılımla 4.5 yıl önce seçildi .
Ülke Yoksulluk endeksinde son 5 ülkeden birisi. Kasırgaların ve Covid-19 un yaralarını saramadı. Görev süresi bittiği halde koltuğu bırakmaması ve yargıçları hapse atması en büyük handikabı oldu
Haiti Cumhurbaşkanına suikast veya darbe beklenen bir şeydi. Asıl sorulması gereken önemli soru; Haiti silahlı Kuvvetleri, Başkan Moise’yi nasıl böyle kolay teslim etti.
Başkan Moise’nin Halk desteği yoktu; meşruiyetini halktan alamadığı için tehdidi açık hale getirdi. Elbette hiçbir gerekçe Moise’ye yapılan suikasti/cinayeti meşru göstermez. Suikastin maddi failleri belli değil ama suç ortaklarını biliyoruz.